سبک ارتباطی جراتمندانه

سبک ارتباطی جراتمندانه

باتوجه به مطابی که از پیش گفته شده است، پس از بررسی سبک های ارتباطی منفعلانه و پرخاشگرانه، به سومین سبک ارتباطی موجود و محبوب ترین آن­ها یعنی «سبک ارتباطی جراتمندانه» میپردازیم.

ارتباط موثر، رابطه ای است که در آن شخص به گونه­ای عمل می­کند که علاوه بر اینکه خودش به خواسته­هایش می­رسد، طرف مقابل­شان نیز احساس رضایت می­کندیکی از این مهارت­های ارتباطی موثر، «جرات ورزی» است. جراتمندی یا جرات ورزی حد واسط رفتار منفعلانه و پرخاشگرانه می­باشد.

اساسا جراتمندی به چه حالتی گفته می­شود؟

جراتمندی یعنی پافشاری بر حقوق خود و بیان مستقیم، صریح و صادقانه احساسات و افکار خود با احترام به حقوق دیگران. ارتباط برقرار کردن با افرادی که سبک ارتباطی جراتمندانه دارند بسیار لذت­بخش است؛ زیرا “خودشان” هستند و دیگران در کنار آنان حس معذب بودن ندارند. ارتباط با آن­ها دوطرفه است و قضاوتی در آن صورت نمی­گیرد و هریک از طرفین باتوجه انتخاب خود رفتار می­کند. در واقع برقراری ارتباط با آن­ها یک رابطه برد_برد ایجاد می­کند.

این افراد به دنبال اهداف خود هستند و بدون ضایع کردن حقوق یگران به راه خود ادامه می­دهند. درعین احترام به خود و دیگران مصرانه به برنامه ریزی­هایشان رسیدگی می­کنند و اجازه سوء استفاده و اتلاف وقت را به دیگران را نمی­دهند.

افرادی که سبک ارتباطی جراتمندانه دارند، باتوجه به تصمیماتی که می­گیرند، همواره از شرایط و روابط رضایت دارند. آنان درخواست­های خود را قاطعانه و محترمانه بیان می­کنند. همچنین توانایی “نه گفتن” در برابر درخواست های مغایر با باورهایشان را دارند.

برخی دیگر از ویژگی­های افرادی با سبک ارتباطی جراتمندانه:

• شنونده خوب و پذیرای دیگران هستند.
• تن صدای محکم و استوار دارند.
• تماس چشمی مستقیم دارند.
• از حاشیه­روی در صحبت­ها پرهیز می­کنند.

برخی از فواید دارا بودن سبک ارتباطی جراتمندانه:

• توانایی تصمیم­گیی صحیح و به موقع
• بیان نظرات و درخواست­های خود
• بهره بردن از تجربیات دیگران
• اعتراض در صورت نیاز
• اطمینان داشتن به خود
• افزایش اعتماد به نفس
• بهبود بخشیدن روابط
• ابراز احساسات خود
• جلب اعتماد دیگران

عوامل موثر بر جراتمند شدن:

• موقعیت و جرات­ورزی:

شرایط بیرونی بر جرات­ورزی و میزان و چگونگی آن اثرگذار است. افراد در شرایط گوناگون میزان جرات­ورزی متفاوتی از خود نشان می­دهند.

با ذکر مثالی دقیق این موضوع را بیان می­کنیم: فرض کنید فردی در خانه و در رابطه با همسر و فرزندانش کاملا جراتمند  برخورد می­کند (حتی گاه به رفتار پرخاشگرانه نزدیک می­شود). اما همان فرد در محل کار و در برخورد با مدیر و همکارانش به سوی منفعل بودن حرکت می­کند. در صورت بروز چنین حالتی باید فرد تلاش کند تا جراتمندی خود را به همه موقعیت­ها و در رابطه با همه افراد تعمیم دهد.

• فرهنگ و جرات­ورزی:

همه فرهنگ­ها به یک اندازه به افراد اجازه جرات­ورزی و ابراز وجود نمی­دهند. پس نمی­توان از افراد جامعه­ای که فرهنگ مردم سالار ندارند، به اندازه افراد جامعه مردم سالار انتظار جرات ورزی داشت.

از طرفی اقلیت­ها که در کشورها  گوناگون زندگی می کند به طور خودکار جرأت ورزی کمتری نشان می دهند. پس  اقلیت­ها در برابر اکثریت جامعه جراتمندی کمتری دارند. حال آنکه آن اکثریت نام برده شده در برابر گروه دیگری  می‌توانند در اقلیت قرار بگیرند؛ لذا جرات مندی حالتی نسبی دارد.

• باورها و جرات­ورزی:

یکی دیگر از عوامل موثر جرات­ورزی نظام شناختی و باورهای فرد است. فردی که تصور دیگران برایش بسیار اهمیت دارد،  بیش از اندازه از خود انتقاد می­کند، معیار های کمال گرایانه برای خود در نظر می گیرد و افکاری از این قبیل دارد به ناچار جرأت ورزی را نادیده گرفته و به رفتار غیر جرأت مندانه می پردازد.

• جنسیت و جرات­ورزی:

در گذشته و در جوامع سنتی تر اینگونه به نظر می رسد که بانوان در صورت بروز رفتار جرات­مندانه با برخوردی قاطع و واکنش منفی مواجه می شوند. امروزه شرایط کمی بهتر شده است و بانوان نیز به همان مقدار که آقایان توان ابراز وجود دارند، ابراز وجود می کند. اما همچنان گاه با عکس العمل های عجیب و غریب در این مورد مواجه هستیم.

در ادامه راهکارهایی برای جراتمند شدن ارائه می­کنیم:

• هنگام صحبت ثابت و مستقیم بایستید.
• و تماس چشمی برقرار کنید.
• با مخاطب با صدای یک نوا و  به قدر کافی محکم صحبت کنید.
• نه گفتن را تمرین کنید.

بهتر است والدین به کودکان خود جرات­ورزی را آموزش دهند و نکته مهم در این امر این است که کودک تفاوت بین جرات­ورزی و پرخاشگری را درک کند. همچنین هنگاهی که کودک کار اشتباهی انجام می­دهد اما صادقانه آن را بیان می­کند، از او تشکر کنید.

چند بازی برای تربیت فرزندان جراتمند:

• بازی چشم تو چشم

در این بازی که کودک درچشمان دیگری نگاه می­کند و سعی می­کند جلوی خنده خود را بگیرد؛ اضطراب و خجالت کودک از بین می­رود. و از طرفی روحیه شوخ طبعی او را تقویت می­کند.

• کشتی گرفتن

با فرزندان خود کشتی بگیربد و گاهی اجازه بدهید آنها برنده شوند و سپس تشویقشان کنید. این کار باعث می­شود روحیه تلاش­گری آنها و اعتماد به نفس­شان تقویت شود.

• نقش بازی کرن

در هنگام اجرا کردن نمایش، نقش کودک مقابل را بازی کنید. و در این حین رفتارهای مناسب و جرات­مندانه را به عنوان کودک از خود بروز دهید